Leopardi

Leopardi (nga latinishtja "leo''– luan dhe "pardos") është një lloj i maces së madhe, me shumë nën-lloje. Këto kafshë janë të përqendruara kryesisht në Afrikë por ka edhe në Azine juglindore. Në Afrikë, leopardi është e lloji i dytë i maces për nga madhësia, pas luanit.
Janë banorë të savanave, xhunglës së dendur apo pyjeve bregore. Veçanërisht në pjesën jug-lindore të Azisë, paraqiten shpesh leopardët e zinj, kurse nën-llojet veriore të tij kanë ngjyra më të çiltra. Janë të njohura edhe kryqëzime të leopardit me lloje të luanëve dhe jaguarëve të bëra në kopshte zoologjike.
Këta vrapues të mahnitshëm dhe mjaft të shkathët i takojnë gjallesave me gjak të ngrohtë sikurse majmunët dhe kafshët shtëpiake. Leopardët jetojnë të vetmuar, nuk jetojnë në formë të tufave. Për nga madhësia konsiderohet si macja e tretë më e madhe (pas tigrit dhe luanit) por mendohet se është më e vogël se xhaguari. Ushqehet me antilopa, derra të egër etj.

PAMJA E TYRE

Leopardët kanë një lëkurë të adhuruar nga njerëzit. Lëkura e tyre është përdorur si stof i çmueshëm për mantele dhe veshmbathje të tjera. Në lidhje me mbrojtjen e tyre është bërë një marrëveshje e njohur edhe si marrëveshja e Uashingtonit për mbrojtjen e tyre. Leopardi ka një gjatësi prej 120 cm (femra) deri në 180 cm. Gjuan natën ndërsa ditën pushon ose luan me të vegjlit e tij. Dallohen: leopardi afrikan (jeton në savana) dhe leopardi i dëborës (që jeton në malet e larta të Kinës, Siberisë dhe në Himalaje). Leopardi ngjan me nje jaguar por nuk mund te themi qe eshte nje i tillë. Leopardi verior në Kinë ngjan shume me një tigër nga mustaqet dhe forma e trupit por të dallueshëm e bëjnë pullat që ka në trupin tij.
Ashtu si të gjithë anëtarët e familjes së maceve, gjinia Panthera ka qenë subjekt i ndryshimeve dhe debateve të shumta, si edhe marrëdhënia e saktë midis katër llojeve (si edhe leopardët e borës) nuk janë zgjidhur në mënyrë efektive. Besohet se divergjenca bazë mes familjes Felidae ndodhur rreth 11 milion vjet më parë. paraardhës e fundit e zakonshme e luan, tigër, leopard, jaguar, leopard dëborë, dhe leopardi plot besohet të ketë ndodhur rreth 6.370.000 vjet më parë.
Canonical punon, të tilla si e edicionit të tretë specie gjitarësh të botës, lista leopard dëborë si specie e vetme në gjini të saj, uncia Uncia, por më shumë hulumtime të fundit mund të ndryshojë këtë vendosje. Në një studim mitochondrial ADN, YU dhe Zhang (2005) sugjerojnë se leopardi është më e ngushtë të lidhura me leopard dëborë dhe vendin e fundit si një specie e pesta e Panthera, uncia P. Johnson et al. (2006), gjithashtu mbështetjen vendosjen e Snow Leopard brenda Panthera. Ata sugjerojnë, megjithatë, se leopardi dëborë është më afër një linjë me tigër. Leopardi është mbajtur të ketë kundërta nga prejardhje Panthera pasuese të këtyre dy lloje, por para se të luanit dhe jaguar. vjetra të hulumtimit ka qenë të prirur për të sugjeruar se leopardi është më e ngushtë të lidhura me luanin dhe /apo jaguar. Kohët e fundit me 2001, ajo u mbajt për të kanë ndarë së bashku me luanin në një analizë të phylogenetic të sekrecioneve kimike në mesin e macet. leopard konsiderohet edhe lloje llojin e Panthera gjini.
Panthera besohet të ketë dalë në Azi, me paraardhësit e leopard dhe macet e tjera më pas të emigrojnë në Afrikë. fosile të paraardhësve leopard në fillim, janë gjetur në Afrikën Lindore dhe Azisë Jugore nga epoka e akullnajave e 2-3,5 Ma. Leopard moderne është sugjeruar që të ketë evoluar në Afrikë 470.000-825.000 vjet më parë dhe të rrezatuar në të gjithë Azinë 170.000-300.000 vjet më parë.

Llojet e tigrave

Tigri (Panthera tigris) është shtazë grabitqare dhe pjesëtari më i madh i familjes së felinëve (maceve). Territori ku jeton tigri është kryesisht Azia. Në xhungël, ambienti i tij, lëviz pa bërë zhurmë kur e kap prenë e tij. Për këtë qëllim, ai është i pajisur me kthetra shume të mprehta. Qimet e lëkurës janë përshtatura ambientit të xhunglës. Kjo bën që tigri të fshihet nëpër barin e lartë. Preardhja e tij mund të lidhet me një kafshë dy metra të gjatë, e parë në tokë 40 milion vjet më parë, që konsiderohej paraardhësi i felinve të sotëm, përfshirë dhe macen e shtëpisë.

Tigri i Bardhë

Tigrat e bardhë njihen prej shumë kohësh. Tigri i parë u zbulua rreth vitit 1820. Një tigër i bardhë u vra në Assam në 1899. Raca e famshme e tanishme, e ka prejardhjen nga një mashkull i bardhë, i kapur në Rewa në 27 maj 1951. Ky i fundit u kryqëzua me një tigreshë normale. Këlyshët e parë patën ngjyrë normale. Njëra nga femrat u kryqëzua me të atin dhe dha 4 këlyshë të bardhë në 30 Tetor 1958. kështu pati fillimin dhe brezi i tigrave të bardhë. Aktualisht ka disa tigra të bardhë që jetojnë në Indi. Bëhet fjalë për tigra të kryqëzuar me tigrat e bardhë të kopshteve zoologjike, për të mos humbur llojin dhe të ruajnë tigrin e bardhë.

Tigri i kuq

Njihet vetëm një tigër i kuq. Bëhet fjalë për një femër të vrarë në Elbaaz 1928. Lëkura e saj e ruajtur në Museumin Britanik te Londrës, është ngjyrosur normalisht por ka vija brune.

Tigri i zi

Ekzistenca e tyre është vene re në xhunglën e Travancores, ato janë të ngjashëm me panterën e zezë. Njeri prej tyre u vra në 1895. Karakteristikat fizike, taksonominë dhe Evolucion. Mbetet më i vjetër i një mace tigër-si, të quajtur Panthera palaeosinensis, janë gjetur në Kinë dhe Java. Kjo specie ka jetuar rreth 2 milion vjet më parë, në fillim të epoka e akullnajave, dhe ishte më i vogël se një tigër moderne. Fosilet më të hershme e Tigers vërtetë janë të njohura nga Java, dhe janë mes 1,6 dhe 1,8 milion vjet të vjetra. fosilet dallueshme nga epoka e akullnajave e hershme dhe të mesme u zbuluan edhe në depozitat nga Kina, dhe Sumatra. Një specia e quajti Trinil tigër (Panthera tigris trinilensis) jetoi rreth 1.2 milion vjet më parë dhe është i njohur nga fosilet e gjetura në Trinil në Java. Tigrat e parë arritën në Indi dhe Azinë veriore në fund epoka e akullnajave, duke arritur lindore Beringia (por jo kontinentin amerikan), Japoni, dhe Sakhalin. Fosilet gjetur në Japoni tregojnë se tigrat lokale, si specia mbijetuar ishull, më të vogla se forma kontinent. Kjo mund të jetë për shkak të fenomenit, në të cilën madhesise trupore është e lidhur me hapësirë të mjedisit (shih dwarfism kufizuar), ose ndoshta në dispozicion të pre. Deri në holocenit, Tigrat jetuar edhe në Borneo, si edhe në ishullin e Palawan në Filipine.

Gjarpri

Gjarpri është zvarranik me prejardhje nga kafshë të ngjashëm me hardhuca. Paraardhësve të tyre mendohet se t'iu ketë zgjatur trupi shumë dhe pastaj t'iu kenë gërryer këmbët nëpër tokë. Deri më ditët e sotme janë të njohur rreth 3000 lloje gjarpërinjsh. Me përjashtim të polit të veriut, polit të jugut dhe vendeve subpolare gjarpërinjtë hasen në secilin vend të botës.

Nga lloji në lloj trupi i gjarpërinjve mund të ndryshojë p.sh. disa mund të kenë një trup të trashë me bisht të shkurtër, kurse disa të tjerë shkojnë duke u holluar normal nga koka e deri te fundi i bishtit. Edhe madhësia e gjarpërinjve ndryshon shumë nga 10cm (gjarpri më i vogël) deri me mbi 10m te Pitoni rrjet (gjarpri më i madh). Është i pa vërtetë pohimi i shumë njerëzve se gjarpri më i madh është anakonda me 10m gjatësi sepse deri më sot askush nuk ka mundur të gjej një anakondë mbi 9 metra e gjysmë.

Lëkura e gjarpërinjve është e përbërë nga tre shtresa: Epidermi (shtresa e jashtme), dermisi (shtresa qendrore) dhe subdermisi (shtresa e brendshme). Secila shtresë i ka funksionet e veta. Epidermi e mbron gjarprin nga ndikimet e jashtme, nga mikrobet e ndryshme. Në dermis gjenden të gjitha nervat, indet lidhëse, enët e gjakut dhe pigmentet (kromatoforet) e gjarprit. Pra në këtë shtresë gjarpri e ka shqisën e të prekurit dhe i ka pigmentet të cilat ia japin ngjyrën atij. Në subdermis gjenden yndyrat trupore në të cilën është e ruajtur energjia.

Ndërtimi i trupit

Eshtrat e gjarprit mund të ndahen ne tri grupe: Eshtrat e kokës(kafka), boshti kurrizor dhe brinjët. Kafka e gjarprit është e ndërtuar në mënyrë të atillë që të jetë sa më e lëvizshme. Nofullat e gjarprit nuk janë si te njeriu të ngjitura, por, janë vetëm të lidhura ndërmjet tyre, kjo i mundëson gjarprit ta hap gojën shumë. Dhëmbët e rendit të parë tek gjarpri shërbejnë për kapjen e presë, kurse dhëmbët e rendit të dytë shërbejnë për të bartur prenë deri në laring e më pas në lukth.

Meqënëse të gjitha eshtrat e gojës tek gjarpëri nuk janë të lidhura ndërmjet tyre ai pas çdo kafshimi apo gëlltitje të presë duhet që të hapi e të mbylli gojën disa herë që të gjitha eshtrat të bien në vend të vet.

Gjarpëri ka 200 deri në 435 unaza kurrizore. Këto unaza janë që të gjitha të ngjitura mes tyre me nyje. Edhe pse unazat veç e veç nuk janë në gjendje që të bëjnë një lëvizje përdredhëse, numri i madh i tyre e bënjë të mundur që ato kafshë të mund të përdridhen shumë (nëse një gjarpër ka 40 unaza ai mund që të bëjë një lëvizje 60 gradë). Secila unazë përveç unazës së qafës dhe bishtit kanë nga një çift brinjësh. Brinjët janë të lidhura me unaza me nyje dhe përfundojnë të ndara (nuk bashkohen me njëra tjetrën). Në bazë të këtyre nyjave gjarpëri mund ta zgjerojë trupin e vet më shumë.

Shqiponjat

Shqiponjat dallojnë nga zogjtë e tjerë grabitqarë duke qënë se janë shumë të mëdha, shume më të fuqishme si dhe kanë kokën dhe sqepin më të rëndë.Shumica e shqiponjave janë më të mëdha se cdo lloj tjeter zogu , përjashtim bëjnë disa lloje hutash. Përmasat e një shqiponje variojnë nga 500g peshë dhe 40cm gjatësi; deri në 6.7kg - 9kg te shqiponja e Stellerit ose me një gjatësi deri në 1m si për shembull Shqiponja Filipinase.
Si të gjithë zogjtë e tjerë grabitqarë, edhe shqiponjat kanë një sqep të fuqishëm për të shqyer mishin e presë, këmbë muskuloze dhe thonj të fortë e të mprehtë. Si shqisën më të zhvilluar kanë shikimin, ndersa nuhatja si te të gjithë zogjtë nuk është edhe aq e mirë (zogu i cili e ka më të fortën shqisë për nuhatje, mezi i afrohet shqisës për nuhatje të njeriut).
Shqiponjat për të gjetur prenë, pra përdorin sytë e tyre. Ky shikim i fortë i shqiponjës vjen si pasojë se kanë bebëzën e syrit shumë të madhe dhe mund ti dallojë edhe difraksionet më të vogla të dritës.
Fermra shqiponjë në të gjitha rastet është më e madhe se mashulli.
Shqiponjat strofkat e tyre i ndërtojnë në drunj shumë të lartë, ose në shkrepa e humnera, të paarritshme për kafshë tokësore. Shumë lloje i bëjnë nga dy vezë. Në shumicën e rasteve zogu me i vogel shndërrohet në ushqim për zogun më te madh , i cili zakonisht është femër , duke qënë se këto të fundit janë më mëdha. Prindërit këtu nuk marrin kurrë pjesë.
Për shkak të madhsisë dhe fuqisë të shqiponjave ato ndodhen ne kryre te zinxhirit ushqimor si grabitqarë alfa. Preja e shqiponjave varion nga lloji. Shqiponjat  Haliaeetus dhe Ichthyophaga preferojnë peshkun por ata gjuajnë dhe kafshë te vogla si psh zogj të ndryshëm detar. Gjarpri është ushqimi i preferuar për shqiponja si : Circaetus, Terathopius, dhe Spilornis, në pyjet tropikalë të Afrikës dhe Azisë , ku variozoni i llojeve të gjarpërinjve është i madh. Shqiponjat e degëzimit Alius janë të parat per të gjuajtur në habitat të hapur , duke kapur cdo lloj vertebrori. Aty ku nuk ka Alius , shqiponjat Buteonine zënë vend. Shumë lloje teë tjera të degëzimit  Spizaetus jetojnë ne pyje të dendur. Këto lloj shqiponjash ushqehen me gjitarë dhe zogj.
Mënyrat e gjuetise variojnë nga lloji i shqiponjës dhe i presë. Me disa individë të cilët kanë krijuar teknika të avancuara , shumica e shqiponjave e kap prenë pa u ulur ne tokë , për ta dërguar në një vend të sheshtë e për tu ushqyer me të.

Shqiponja Amerikane është shpendi që është regjistruar me prenë më të rëndë , specifikisht nje dre 6.8 kg. Kjo tregon se shumica e shqiponjave mund te mbajnë në fluturim pre që peshojne shumë herë më shumë se pesha e vetë shqiponjes. Megjithate ne shumicen e këtyre rasteve shqiponja ose ushqehet me prene ne vendin e sulmit ose e transporton atë me pjesë. Shqiponja me kurore ose shqiponja e arte jane dokumentuar te vrasin dhi qe peshojne me shume se 30kg.
Autoret e zogjve  David Allen Sibley, Pete Dunne e kanë përshkruar diferencen midis shqiponjave dhe zogjve të tjerë mishngrënës si më poshtë:
"Ata kanë të pakën nje karakteristikë të përbashkët . U vëzhgua se zogjtë prediator shikojnë mrapa kurri
përpara se te sulojnë prenë , duke iu druajtur gjahtarëve të tjerë. Këtë shqiponjat nuk e bëjnë."
Nërmjet shqiponjave gjenden disa nga zogjtë më të mëdhenj prediator.Vetëm Kondorët dhe disa lloje Hutash janë më të mëdhenj.
Në varësi të habitatit ku jetojnë shqiponjat kanë forma dhe madhësi të ndryshme. SHqiponja Harpy dhe shqiponja filipinase kanë krahë të shkurtër duke qënë se jetojnë në habitat pyjor, një karakteristikë kjo e nevojshme për të fluturar shpejt ndërmjet drurëve. Nga ana tjeter shqiponjat e familjes Aquila të cilat jetojnë në terren të hapur kanë krahë shumë të mëdha.

Luani Mbreti i Kafsheve te Egra

Në natyrë, meshkujt rrallë jetojnë më gjatë se 10 deri në 14 vjet, kjo për shkak të lëndimeve të marra nga luftimet e vazhdueshme me meshkujt e tjerë rivalë që shumë reduktojnë jetëgjatësinë e tyre.Në kaptivitet ata mund të jetojnë më shumë se 20 vjet. Ata zakonisht banojnë në savana dhe lëndina, edhe pse ata mund të shkojnë në shkurre dhe pyje. Luanët janë jashtëzakonisht shoqërorë në krahasim me macet tjera. Një tufë luanësh përbëhet nga femra, të quajtura luanesha, dhe këlyshë, si dhe nga një numër i vogël i meshkujve të rritur. Grupe të luaneshave zakonisht gjuajn së bashku, kryesisht thundrakë të mëdhenj. Luanët janë grabitqarë gjahtarë, si dhe kafshë që ushqen me kërma. Edhe pse zakonisht luanët nuk gjuajnë njerëz, disa kanë gjuajtur. Duke fjetur kryesisht gjatë ditës, luanët janë aktiv kryesisht gjatë natës, si dhe ndonjëherë gjatë muzgut.
Luanët janë vetëm anëtarë të familjes mace për të shfaqur qartë seksuale-dytrajtësi që është, meshkujve dhe femrave shohim dukshëm të ndryshme. Ata gjithashtu kanë role të specializuara që çdo gjinore luan në krenari. Për shembull, luaneshë, gjuetar, i mungon trasha mane rëndë meshkuj. Kjo duket të pengojë aftësinë e meshkujve për të qenë camouflaged kur drerësh pre dhe për të krijuar mbinxehje në ndjekje. Ngjyra e mane mashkull ndryshon nga flokëverdhë të zezë, në përgjithësi duke u bërë errët si e luanit rritet më të vjetër.
Gjatë konfrontime me të tjerët, krifa bën luanin te duket më i madh. Peshat për të rritur kuriozitete sërë midis 150–250 kg për femra dhe 120–182 kg për femra.[4] Nowell dhe mesatare Jackson raportin peshat e 181 kg për meshkuj dhe 126 kg për femrat, një e shtënë mashkull pranë malit Kenia u shpreh në 272 kg.[24] Luanët priren të ndryshojnë në madhësi në varësi të mjedisit të tyre dhe të zonës, duke rezultuar në një përhapje të gjerë në peshave të regjistruar. Për shembull, kuriozitete në Afrikën jugore të priren të jenë rreth 5 për qind më të rënda se ato në Afrikën Lindore, në përgjithësi. [39]
Shef dhe gjatësi trupi është 170–250 cm te meshkujt dhe 140–175 cm te femrat, lartësi sup është rreth 123 cm te meshkujt dhe 107 cm te femrat. Kohëzgjatja bisht është 90–105 cm te meshkujt dhe 70–100 cm te femrat.[4] Luanit gjatë njohur ishte një e zezë shtënë-maned mashkull pranë Mucsso, Angola jugore në tetor 1973, i njohur luan rëndë ishte një e shtënë kanibal në 1936 vetëm jashtë Hectorspruit në Transvaal lindore, Afrika e Jugut dhe peshonte 313 kg.[40] Luanët në robëri kanë tendencë të jetë më e madhe se sa luanë në-luan egër rëndë në arkiv është një mashkull në Colchester kopshtin zoologjik në Angli me emrin Simba në 1970, e cila peshonte 375 kg.
Një malin formë të skeletit të një Luani Afrikan Sulmuar një Eland të përbashkët në shfaqje në Muzeun e Osteology, Oklahoma City, Oklahoma Karakteristika më dalluese të përbashkëta nga të dy femrave dhe meshkujve është se bisht përfundon në një xhufkë flokë. Në disa kuriozitete, xhufkë fsheh një vështirë shpinë "" ose të "nxisë", rreth 5 mm e gjatë, e formuar nga pjesët përfundimtare të kockave bisht te përziera bashke. Luan është felid vetëm për të pasur një tufa-tufa-bisht funksion të xhufkë dhe shpinë janë të panjohur. Mungon në lindje, xhufkë zhvillon rreth 5 ½ muaj nga mosha dhe është e gatshme të identifikueshme në 7 muaj.

Luani (latinisht: Panthera leo) është një prej llojeve të maceve të mëdha, që i takon gjinisë Panthera, pjesë e familjes Felidae. Me disa meshkuj që i kalojnë 250 kg në peshë,është macja e dytë më e madhe e gjallë, pas tigrit. Sot, luanë të egër jetojë në Afrikën sub-sahariane dhe në Indi (ku një popullsi e rrezikuar banon në Parkun Nacional të Pyllit të Girit). Në lashtësi, ishin të përhapur në shumicën e Afrikës, duke përfshirë Afrikën veriore, si dhe në Euroazi, nga Greqia dhe Evropa juglindore deri në Indi. Në fund të Pleistocenit, rreth 10,000 vjet më parë, luani ishte gjitari i madh tokësorë i dytë më i përhapur, pas njerëzve: Panthera leo spelaea jetonte në pjesët veriore dhe perëndimore të Evropës dhe Panthera leo atrox jetnte në Amerikë, nga Jukoni në Peru.

Luanit është e lartë (në krah) e felines, dhe gjithashtu është i familjes së maces i dytë-rëndë pas tigër. Me këmbët e fuqishme, një nofulla të fortë, dhe 8 cm (3,1 in) dhëmbë të gjatë i qenit, e luanit mund të sjellë poshtë dhe vrasin pre të mëdha. kafkë i luanit është shumë e ngjashme me atë të tigër, edhe pse rajoni frontal është zakonisht më shumë në depresion dhe të rrafshuar, me një rajon paksa më të shkurtër postorbital. kafkë e luanit e ka hapje më të gjerë hundës se tigër. Megjithatë, për shkak të sasisë së ndryshim kafkë në dy lloje, zakonisht, vetëm struktura e nofullës të ulët mund të përdoret si një tregues i besueshëm i llojeve. [38] ngjyrim Lion ndryshon nga amator dritë të verdhë, ngjyrë të kuqe, ose të errëta ochraceous kafe. Underparts në përgjithësi janë të lehta dhe të tufë bisht është e zezë. Lion cubs janë të lindur me rosettes kafe (njolla) mbi trupin e tyre, jo si ato të një leopardi. Edhe pse këto zbehet si luanë arrijnë moshën e rritur, spote zbehta shpesh mund të jetë ende shihet në të këmbëve dhe underparts, veçanërisht në lionesses.